کاردرمانی برای تاخیر حرکتی کودکان چیست؟ + مزایا

علل و عوامل تاخیر حرکتی چیست؟

تاخیر حرکتی کودکان به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن رشد مهارت‌های حرکتی کودک از الگوهای معمول برای سن او کندتر است. این مهارت‌ها شامل مهارت‌های حرکتی بزرگ مانند راه رفتن و دویدن هستند. همچنین، مهارت‌های حرکتی ظریف مانند نوشتن یا استفاده از دست‌ها برای کارهای دقیق نیز ممکن است تحت تاثیر قرار گیرند. این تاخیر ممکن است در مراحل مختلف توسعه مهارت‌های حرکتی دیده شود و در اثر عوامل مختلفی که پیش از تولد، در زمان تولد یا پس از آن اتفاق می‌افتند، به وجود آید. عواملی مانند زایمان زودرس، مشکلات تنفسی هنگام تولد، اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون، آسیب‌های مغزی، مشکلات شنوایی یا بینایی، مصرف مواد مخدر و الکل در دوران بارداری و تماس با سموم محیطی می‌توانند از دلایل این تاخیر باشند. اگرچه در برخی موارد ممکن است علت دقیق این عارضه به راحتی مشخص شود، اما در بسیاری از موارد این موضوع نامشخص باقی می‌ماند.

تشخیص و درک تاخیر حرکتی کودکان نیازمند دقت و توجه ویژه والدین است. والدین به دلیل آگاهی بیشتر از روند رشد فرزند خود، می‌توانند با مشاهده تغییرات و پیشرفت‌های کودک در زمینه‌های مختلف، مشکلات احتمالی را زودتر شناسایی کنند. در صورت نگرانی از وجود تاخیر حرکتی، والدین باید به پزشک متخصص مراجعه کرده و مشاوره‌های لازم را دریافت کنند تا روند تشخیص و درمان به‌موقع آغاز شود.

 

علائم و انواع تاخیر حرکتی در کودکان

تاخیر حرکتی کودکان به معنای کندی یا اختلال در پیشرفت توانایی‌های حرکتی است که ممکن است به دلایل مختلف جسمی یا عصبی ایجاد شود. این مشکل می‌تواند در مراحل مختلف رشد کودک بروز و به شکل های مختلفی نمود پیدا کند، از جمله در مهارت‌هایی مانند نشستن، راه رفتن یا دویدن. در برخی موارد، تاخیر حرکتی با مشکلات دیگری نظیر اختلالات رشدی یا جسمی همراه است. از جمله علائم این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناتوانی در انجام مهارت‌های حرکتی متناسب با سن کودک.
• ضعف در هماهنگی حرکات بدن.
• تاخیر در توسعه مهارت‌های حرکتی ظریف مانند گرفتن اشیا یا نوشتن.
• کندی در واکنش به محیط یا دستورالعمل‌ها.

تاخیر حرکتی بسته به علت و شدت مشکل به زیرشاخه های مختلفی طبقه بندی می شود. یکی از انواع آن تاخیر حرکتی گام به گام است که معمولاً به دلیل مشکلات عضلانی یا عصبی بروز می‌کند و موجب کندی در انجام حرکات پیچیده‌ای مانند دویدن یا پریدن می‌شود. نوع دیگری از این اختلال، تاخیر حرکتی کلی است که با مشکلاتی در حرکات اساسی مانند ایستادن یا راه رفتن همراه است. علاوه بر این، تاخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف، مانند هماهنگی دست و چشم، می‌تواند بر توانایی‌هایی همچون نوشتن، نقاشی و غذا خوردن کودک تأثیر منفی بگذارد. در صورت مشاهده چنین علائمی، مراجعه به پزشک یا کارشناس متخصص برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است.

 

روش های تشخیصی

تشخیص تاخیر حرکتی کودکان به یک ارزیابی جامع نیاز دارد و شامل استفاده از روش‌های مختلف تشخیصی می‌شود. اولین گام در تشخیص، بررسی تاریخچه پزشکی و خانوادگی کودک است. این ارزیابی به متخصصین کمک می‌کند تا عواملی مانند زایمان زودرس یا مشکلات دوران بارداری را که ممکن است تاثیرگذار باشند، شناسایی کنند. همچنین، ابزارهای استاندارد ارزیابی رشد مانند “مقیاس ارزیابی رشدی گریفین” و “مقیاس ارزیابی رشد بازل” استفاده می شوند. مشاهده مستقیم حرکت‌های کودک و ارزیابی بالینی از دیگر روش‌های مهم تشخیصی هستند که بوسیله آنها می توان علائم تاخیر حرکتی را شناسایی کرد.

در برخی موارد، آزمون‌های تصویربرداری مانند MRI یا سی تی اسکن برای بررسی مشکلات ساختاری یا آسیب‌های عصبی توصیه می‌شوند. همچنین، آزمون‌هایی مانند الکترومیوگرافی (EMG) برای شناسایی مشکلات عضلانی یا عصبی که ممکن است تاخیر حرکتی را ایجاد کنند، ممکن است توصیه شوند. در نهایت نیز ارزیابی‌های روانشناختی و رفتاری می‌توانند به شناسایی مشکلاتی که ممکن است با تاخیر حرکتی مرتبط باشند، کمک کنند. این ارزیابی‌ها به متخصصین کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری از این اختلال داشته باشند و به تبع آن، درمان‌های مناسب تری را نیز تجویز کنند.

 

روش های درمانی تاخیر حرکتی کودکان

تاخیر حرکتی کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات عصبی، عضلانی یا ژنتیکی رخ دهد. بسته به نوع و شدت تاخیر، روش‌های مختلفی برای درمان پیشنهاد می‌شود. یکی از این روش‌ها، کاردرمانی است که با استفاده از تمرینات خاص به تقویت عضلات، بهبود هماهنگی و دقت حرکات کودک کمک می‌کند. همچنین، فیزیوتراپی با بهره‌گیری از حرکات کششی و تقویتی به بهبود توانمندی‌های جسمانی، تقویت عضلات، تعادل و توانایی راه رفتن کودک کمک می‌کند.

در کنار این روش‌ها، تمرینات اصلاحی به‌ویژه در مواردی که مشکلات ساختاری مانند ناهمواری‌های استخوانی وجود دارد، به کودک کمک می‌کند تا حرکت صحیح‌تری داشته باشد. همچنین، استفاده از ابزارهای کمکی مانند کفش‌های ویژه یا بریس‌ها می‌تواند به بهبود حرکات کودک کمک کند. از طرفی، مشاوره و حمایت روانی برای کودکانی که با مشکلات روانی نظیر اضطراب یا اعتماد به نفس پایین روبه‌رو هستند، ضروری است. تمامی این درمان‌ها باید تحت نظر متخصصان مربوطه انجام شوند تا بهترین نتیجه حاصل گردد.

 

اهداف راهبردی کاردرمانی برای تاخیر حرکتی در کودکان

کاردرمانی یکی از روش‌های مؤثر برای بهبود توانایی‌های جسمی و حرکتی کودکانی است که به شکلی از تاخیر حرکتی مبتلا هستند. مهم ترین مزایای کاردرمانی برای کودکان با تاخیر حرکتی به شرح زیر است:

• تقویت هماهنگی و تعادل: کاردرمانگران با استفاده از تمرینات ویژه که معمولاً شامل فعالیت‌هایی برای تقویت هماهنگی دست و چشم و بهبود تعادل می‌شود، به کودک کمک می‌کنند تا حرکات خود را با دقت بیشتری انجام دهد. این تمرینات می‌توانند شامل فعالیت‌هایی مانند پرتاب توپ، استفاده از وسایل بازی مخصوص تعادل یا انجام تمرینات در سطوح ناپایدار (مانند ترامپولین یا پدهای نرم) باشد.
• افزایش قدرت عضلانی: کاردرمانی با تمرینات تقویتی عضلات، قدرت بدنی کودک را افزایش می‌دهد. این تمرینات معمولاً شامل انجام تمرینات مقاومتی با استفاده از وسایل خاص مانند کش‌های تمرینی، وزنه‌های سبک یا تمرینات بدنی مانند شنا رفتن، دویدن یا کشش‌های عضلانی است. تقویت عضلات به بهبود دامنه حرکتی، توانایی‌های جسمانی و همچنین عملکردهای حرکتی پیچیده‌تر کمک می‌کند.
• ارتقاء استقلال کودک: یکی از اهداف اصلی کاردرمانی برای کودکان مبتلا به تاخیر حرکتی، ارتقاء استقلال در انجام فعالیت‌های روزمره است. با بهبود مهارت‌های حرکتی و قدرت عضلانی، کودک می‌تواند به‌طور مؤثرتری در کارهای روزانه‌ای مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، نوشتن و استفاده از وسایل کمک‌کننده مانند خودکار یا قاشق شرکت کند.

کاردرمانی و رشد روانی کودکان

کاردرمانی نه تنها به بهبود مهارت‌های حرکتی کودک مبتلا به تاخیر حرکتی می‌پردازد، بلکه از طریق مداخلات تخصصی به تقویت مهارت‌های اساسی و رشد روانی کودک نیز کمک می‌کند. برخی از این مداخلات و روش‌ها به‌شرح زیر هستند:

1. تکنیک‌های یکپارچگی حسی: این تکنیک‌ها بهبود پردازش اطلاعات حسی کودک را هدف قرار می‌دهند. یکپارچگی حسی به توانایی پردازش و پاسخ صحیح به محرک‌های حسی مختلف، مانند لمس، بینایی، شنوایی و تعادل، اشاره دارد. کودکان مبتلا به مشکلات پردازش حسی ممکن است واکنش‌های غیرمعمول به محرک‌ها از خود نشان دهند، مانند حساسیت بیش از حد به صدا یا لمس. تکنیک‌های یکپارچگی حسی با استفاده از فعالیت‌های خاص مانند حرکت در فضا، بازی با بافت‌ها یا استفاده از ابزارهای حسی، به کودک کمک می‌کنند تا اطلاعات حسی را به‌طور بهینه پردازش کرده و به پاسخ‌های مناسب‌تر و هماهنگ‌تر برسند.
2. مداخلات مبتنی بر بازی: بازی یکی از ابزارهای اصلی کاردرمانی است که در فرآیند درمان برای تقویت رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی کودک به‌کار گرفته می‌شود. بازی‌های ساختاریافته و غیرساختاریافته به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های حل مسئله، تصمیم‌گیری، همکاری و هماهنگی با دیگران را به‌طور غیرمستقیم بیاموزند. همچنین، بازی باعث کاهش استرس و اضطراب کودکان شده و به آنها فرصت می‌دهد تا از طریق تعاملات اجتماعی و احساسات مثبت، اعتماد به نفس و خودباوری بیشتری پیدا کنند. در این راستا، استفاده از بازی‌های گروهی و انفرادی، استفاده از اسباب بازی‌هایی که مهارت‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند و بازی‌هایی که نیاز به همکاری دارند، می‌تواند به پیشرفت درمان کمک کند.
3. رویکرد خانواده‌محور مشارکتی: در این روش، خانواده به عنوان یکی از ارکان اصلی درمان شناخته می‌شود. کاردرمانی با مشارکت مستقیم خانواده، به گنجاندن فعالیت‌های درمانی در زندگی روزمره کودک می‌پردازد. از آنجا که کودکان بیشتر وقت خود را در خانه با خانواده می‌گذرانند، همکاری با والدین و مراقبان برای انجام تمرینات روزانه و ایجاد محیطی حمایتی در خانه، باعث تسریع فرآیند درمان می‌شود. این رویکرد شامل آموزش به والدین در خصوص نحوه انجام تمرینات در خانه، ایجاد محیطی حامی و امن و همچنین نظارت بر پیشرفت کودک در محیط طبیعی است.

 

کلام آخر

کاردرمانی یک روش جامع است که با ترکیب تمرینات بدنی، روانی و اجتماعی، به کودکان کمک می‌کند تا از توانمندی‌های بالقوه خود بهره‌برداری کنند و در مسیر رشد و پیشرفت شخصی گام بردارند. این مداخلات به‌ویژه در مراحل اولیه شناسایی و درمان تاخیر حرکتی کودکان، می‌توانند اثرات بلندمدت مثبتی بر عملکردهای حرکتی، روانی و اجتماعی کودک داشته باشند. مجموعه توانبخشی سیب نت با استفاده از تخصص‌های مختلف و با تکیه بر شیوه‌های نوین کاردرمانی، نقش مهمی در تقویت رشد، بهزیستی و استقلال کلی کودکان مبتلا به تاخیر حرکتی ایفا می‌کند. متخصصان سیب نت آماده هستند تا با رویکردی شخصی سازی شده در فضای امن خانه، در کنار شما و کودک دلبندتان باشند تا به افزایش کیفیت زندگی و ارتقاء استقلال او در فعالیت‌های روزمره‌اش کمک کنند.