فلج مغزی
فلج مغزی یک وضعیت پزشکی است که ناشی از آسیب به مغز است و می‌تواند منجر به از دست دادن قابلیت حرکت و کنترل بدن شود. این وضعیت می‌تواند باعث محدودیت‌هایی در حرکت، توانایی گفتاری، و حتی عملکرد روزمره فرد شود. علائم فلج مغزی متنوع بوده و به وسیله‌ی توانایی و محل آسیب در مغز تعیین می‌شود. درمان فلج مغزی معمولاً شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و سایر روش‌های درمانی است. در این مقاله به بررسی کامل علل، علائم و درمان‌های موجود می‌پردازیم.
فهرست مطالب
فلج مغزی(CP) گروهی از اختلالات حرکتی است که در اوایل کودکی ظاهر می‌شود. علائم و نشانه‌های این بیماری در بین افراد و در طول زمان متفاوت است، اما به طور کلی می‌تواند شامل هماهنگی ضعیف حرکات، سفت شدن ماهیچه‌ها، عضلات ضعیف و لرزش است. ممکن است مشکلاتی در حس، بینایی، شنوایی و صحبت کردن نیز وجود بیاید.
اغلب نوزادان مبتلا به فلج مغزی مانند سایر کودکان هم سن خود غلت نمی‌زنند، نمی‌نشینند، نمی‌خزند یا راه نمی‌روند. در اینجا می‌توانید ببینید که کودکان نرمال در سنین مختلف چه توانایی‌های حرکتی، ادراکی و شناختی و … دارند. علائم دیگر شامل تشنج و مشکلات شناختی است که هر یک در حدود یک سوم افراد مبتلا به فلج مغزی رخ می دهد.
فلج مغزی در اثر رشد غیرطبیعی یا آسیب به بخش‌هایی از مغز که حرکت، تعادل و وضعیت بدن را کنترل می‌کنند، ایجاد می‌شود. بیشتر اوقات، این آسیب‌ها در دوران بارداری رخ می‌دهد، اما ممکن است در هنگام زایمان یا کمی پس از تولد نیز رخ دهد. عوامل خطر عبارتند از:
- زایمان زودرس
- دوقلو بودن بچه‌ها
- عفونت‌های خاص در دوران بارداری، مانند توکسوپلاسموز یا سرخجه
- قرار گرفتن در معرض متیل جیوه در دوران بارداری
- زایمان سخت و ضربه به سر در چند سال اول زندگی
- اعتقاد بر این است که حدود 2٪ موارد به دلیل یک علت ژنتیکی ارثی رخ می‌دهد.
انواع فلج مغزی بر اساس مشکلات خاص موجود طبقه بندی می‌شوند. برای مثال، کسانی که عضلات سفت دارند، فلج مغزی اسپاستیک نام گذاری می‌شوند، آنهایی که هماهنگی ضعیفی در حرکت دارند، فلج مغزی آتاکسیک دارند، و کسانی که حرکات پیچشی دارند، فلج مغزی دیسکاینتیک دارند. ممکن است از آزمایش خون و تصویربرداری پزشکی برای رد سایر علل احتمالی که علائمی مشابه دارند، استفاده شود.
این بیماری از طریق مراقبت از مادر، و تلاش برای جلوگیری از صدمات سر کودکان، مانند افزایش ایمنی، قابل پیشگیری هستند. درمان‌های فلج مغزی شامل کاردرمانی و گفتار درمانی، دارودرمانی و گاهی نیاز به عمل جراحی است. داروهایی مانند دیازپام، باکلوفن و بوتولینوم ممکن است به شل شدن عضلات سفت کمک کنند که باید با صلاح دید پزشک مصرف شوند.
بریس‌ها و آتل‌ها و سایر فناوری‌های کمکی برای تحرک مفید هستند. برخی از کودکان مبتلا می‌توانند با درمان مناسب به زندگی تقریباً عادی برسند.
فلج مغزی شایع‌ترین اختلال حرکتی در کودکان است. در حدود 4 در هر 1000 تولد زنده رخ می‌دهد.
علائم فلج مغزی
فلج مغزی در نوزادان می‌تواند علائم فیزیکی و عصبی متعددی ایجاد کند که بر رشد کودک تأثیر زیادی می‌گذارد. این علائم می‌تواند برای هر کودک بسته به شدت و محل آسیب مغزی متفاوت باشد.
- علائم فیزیکی
- کوتاه شدن عضلات
- آبریزش دهان
- رفلکس‌های اغراق آمیز یا تند
- مشکلات گوارشی
- بی اختیاری
- حرکات غیر ارادی یا لرزش
- عدم هماهنگی و تعادل
- مشکلات بلع یا مکیدن
- مشکلات حرکتی در یک طرف بدن
- سفت شدن عضلات (اسپاستیسیته)
- علائم عصبی
- افزایش فشار جمجمه به دلیل عدم تعادل مایعات (هیدروسفالی)
- مشکلات رفتاری
- تاخیر در رشد مهارت های حرکتی
- مشکل در گفتار و زبان (دیسرتری)
- آبریزش از دهان
- اختلالات حسی
- اختلالات بینایی / شنوایی
علل فلج مغزی
فلج مغزی در اثر آسیب به مغز جنین یا نوزاد ایجاد می‌شود. تعیین دقیق علت آسیب مغزی ممکن است دشوار باشد، اما عوامل متعددی وجود دارد که ممکن است باعث ایجاد این بیماری در کودک شود.
علل شایع عبارتند از:
- عفونت های باکتریایی و ویروسی مانند مننژیت
- خونریزی در مغز (خونریزی)
- صدمات سر در هنگام تولد یا در چند سال اول نوزادی
- کمبود اکسیژن به مغز (خفگی) قبل، حین یا بعد از تولد
قرار گرفتن در معرض مواد مخدر و الکل قبل از تولد
قرار گرفتن قبل از تولد با گوشت یا ماهی خام/پخته نشده - اگر مغز در 5 سال اول زندگی آسیب ببیند، ممکن است به درستی رشد نکند.
آسیب به بخش‌هایی از مغز که عملکرد حرکتی را کنترل می‌کنند، می‌تواند باعث شود کودکان با تون ماهیچه‌ها، وضعیت بدن، تعادل و حرکت دست و پنجه نرم کنند.
تشخیص فلج مغزی
فلج مغزی معمولاً بین 18 ماهگی تا 5 سالگی تشخیص داده می‌شود. معمولا والدین و مراقبین اولین کسانی هستند که متوجه علائم در نوزادان می‌شوند، پزشکان اغلب در تشخیص فوری تردید دارند تا زمانی که کودک بزرگتر می‌شود علائم بیشتری مشاهده می‌شود.
تشخیص با استفاده از تست‌های تصویربرداری برای بررسی آسیب مغزی انجام می‌شود.
تست‌های تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص فلج مغزی عبارتند از:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT).
- سونوگرافی جمجمه
- الکتروانسفالوگرام (EEG)
- MRI
اگر فکر می‌کنید کودک شما علائم فلج مغزی را نشان می دهد، مهم است که به یک متخصص مراجعه کنید. یک متخصص فلج مغزی می‌تواند فرزند شما را معاینه کند و آزمایشاتی را برای تشخیص وضعیت او انجام دهد.
والدین می‌توانند مدیریت وضعیت فرزند خود را آغاز کنند و پس از تشخیص، درمان لازم را آغاز کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تشخیص فلج مغزی، همین امروز با ما تماس بگیرید.
انواع فلج مغزی
فلج مغزی گروهی از اختلالات است که عملکردهای طبیعی را در قسمت‌های مختلف بدن تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت باعث ایجاد مشکلاتی در پوسچر بدنی، نحوه راه رفتن (gait)، تون عضلات و هماهنگی حرکت شود.
انواع مختلفی از فلج مغزی وجود دارد که با محل آسیب مغزی مشخص می‌شود. بسته به محل و میزان آسیب شدید مغز، علائم متفاوت است.
انواع فلج مغزی عبارتند از:
فلج مغزی آتاکسیک: این نوع در اثر آسیب مخچه ایجاد می شود که منجر به مشکلاتی در کنترل حرکت و حرکت می شود.
فلج مغزی آتتوئید/دیسکینتیک: ناشی از گانگلیون های پایه و/یا آسیب مخچه. علائم شامل نوسان تون عضلانی و حرکات غیر ارادی است.
فلج مغزی هیپوتونیک: این نوع نادر که در اثر آسیب مخچه نیز ایجاد می شود، با عضلات فلاپی، انعطاف پذیری بیش از حد و تحرک ضعیف مشخص می شود.
فلج مغزی اسپاستیک: شایع ترین نوع فلج مغزی است که در اثر آسیب به قشر حرکتی یا مجاری هرمی ایجاد می شود و با عضلات سفت و حرکات تند و سریع مشخص می شود.
فلج مغزی مختلط: چندین ناحیه آسیب مغزی می تواند باعث شود بیماران به بیش از یک نوع فلج مغزی مبتلا شوند.
بسته به نحوه مدیریت این بیماری، مهارت های حرکتی می توانند در طول زمان بهبود یا بدتر شوند. در حالی که علائم و شدت آن از موردی به مورد دیگر متفاوت است، گزینه های پزشکی و حمایتی زیادی برای کمک به کودکان مبتلا به فلج مغزی وجود دارد که زندگی کاملی داشته باشند.
پیشگیری از فلج مغزی
ام اس ممکن است منجر به تغییر در تفکر و حافظه (مشکلات شناختی) شود. این مشکلات ممکن است نحوه صحبت کردن و استفاده از زبان فرد را تغییر دهد و باعث شود که او در درک مفاهیم، کنار هم قرار دادن افکار خود، و فکر کردن به کلمات مورد استفاده و نحوه بیان آنچه می خواهد بگوید دچار مشکل شود.
درمان فلج مغزی
روش های مختلفی برای درمان علائم فلج مغزی استفاده می شود.
درمان فلج مغزی بر درمان یا اصلاح کامل وضعیت کودک متمرکز نیست. هنگامی که کودک دچار فلج مغزی شود، نمی توان آن را درمان کرد. در عوض، درمان بر پرورش مهارت‌های باقی‌مانده کودک برای کاهش علائم و تشویق یک زندگی مستقل متمرکز است.
درمان فعال علائم فلج مغزی بهترین راه برای اطمینان از بالاترین کیفیت زندگی برای کودک در دوران بزرگسالی است. پزشک شما یک برنامه درمانی ایجاد می کند که نیازهای خاص کودک شما را برآورده می کند.
نوزادان فلج مغزی ممکن است نیاز به مداخله پزشکی اولیه برای کمک به رشد مغز داشته باشند. در این مدت فرصت های بیشتری برای اصلاح یا بهبود برخی از محدودیت های حرکتی کودک وجود دارد.
در ادامه با روش های مختلف درمان فلج مغزی آشنا شوید.
بیماری‌هایی که می‌تواند همراه فلج مغزی باشد
آسیب به مغز در حال رشد می تواند باعث مجموعه ای از عوارض سلامتی شود که نتیجه مستقیم فلج مغزی نیست. در نتیجه، نوزادان مبتلا به فلج مغزی ممکن است شرایطی را نیز تجربه کنند.
شرایطی که ممکن است در کنار فلج مغزی رخ دهد عبارتند از:
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
اختلال طیف اوتیسم (ASD)
درد مزمن
صرع
ناتوانی های ذهنی
اختلالات سلامت روان
اختلالات گفتاری
اختلالات بینایی یا شنوایی
عوامل خطر فلج مغزی
هیچ راهی برای پیشگیری کامل از ابتلای کودک به فلج مغزی وجود ندارد. با این حال، چندین اقدام پیشگیرانه وجود دارد که والدین و پزشکان می توانند برای کاهش خطر زایمان نوزاد مبتلا به فلج مغزی انجام دهند.
ویزیت های روتین پزشک در طول بارداری برای تشخیص هر گونه عارضه و عوامل خطر فلج مغزی بسیار مهم است. چک‌آپ‌های مداوم می‌تواند به تشخیص مسائل – مانند گروه‌های خونی ناسازگار بین مادر و کودک – کمک کند و خطر عوارض را کاهش دهد.
مادران باردار همچنین می توانند خطرات را کاهش دهند:
پرهیز از الکل، سیگار، داروهای تفریحی و داروهای تجویزی که در دوران بارداری خطرناک هستند
اجتناب از قرار گرفتن در معرض عفونت ها یا ویروس هایی که بر سلامت جنین تأثیر می گذارند (به عنوان مثال سرخک آلمانی، سیتومگالوویروس و زیکا)
کنترل مسائل بهداشتی زمینه ای مانند فشار خون، دیابت و غیره.
واکسینه شدن به طور معمول
شناسایی هرگونه ناسازگاری بالقوه Rh (تفاوت در حضور پروتئین های گلبول قرمز) بین مادر و کودک، که می تواند منجر به کم خونی همولیتیک یا زردی شود.
همچنین اقداماتی وجود دارد که می توان در هنگام زایمان برای جلوگیری از فلج مغزی انجام داد. آمادگی و آگاهی والدین در مورد روند زایمان ضروری است.
کارکنان پزشکی علائم حیاتی جنین را بررسی کرده و ایمن ترین روش زایمان را تعیین خواهند کرد. اگر احساس می کنید که شما یا فرزندتان در معرض خطر هستید، فوراً به پزشک اطلاع دهید. هرگونه تأخیر در مراقبت های پزشکی ممکن است احتمال ابتلای کودک شما به فلج مغزی را در بدو تولد افزایش دهد.
داروهای فلج مغزی
ممکن است برای درمان برخی از علائم فلج مغزی از جمله حرکت غیرارادی، تشنج و اسپاستیسیتی از دارو استفاده شود.
کلاس‌های رایج داروها برای کودکان مبتلا به فلج مغزی عبارتند از:
- آنتی کولینرژیک ها (مسدود کننده های انتقال دهنده های عصبی)
- داروهای ضد تشنج (سرکوب نورون هایی که باعث تشنج می شوند)
- داروهای ضد افسردگی
- ضد التهاب (کاهش درد و التهاب)
- باکلوفن (شل کننده عضله)
- بنزودیازپین ها (درمان اضطراب، تشنج و بی خوابی)
- بوتاکس (درمان اسپاستیک)
- بلوک های عصبی
- شل کننده های عضلانی دیگر
- نرم کننده های مدفوع
همچنین ممکن است از دارو برای درمان اختلالات ثانویه ناشی از فلج مغزی مانند بی اختیاری، رفلکس اسید، اختلالات رفتاری و غیره استفاده شود.
جراحی‌های فلج مغزی
ممکن است برای کودکانی که مشکلات حرکتی و عضلانی شدید دارند، جراحی توصیه شود. جراحی می تواند مشکلات مربوط به حرکت در پاها، مچ پا، لگن، مچ دست و بازوها را اصلاح یا بهبود بخشد. ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، استخوان‌ها و اعصاب برای بهبود حرکت در این نواحی از بدن تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.
جراحی فلج مغزی می‌تواند:
- اصلاح مفاصل و تاندون‌ها
- اصلاح ناهنجاری های پا
- اصلاح انقباضات عضلانی
- اصلاح انحنای ستون فقرات (اسکولیوز)
- بهبود تعادل و هماهنگی
- بهبود وضعیت بدن
- جلوگیری از دررفتگی مفصل ران
- جلوگیری از تغییر شکل ستون فقرات
- کاهش لرزش
- تسکین درد
- کاهش سفتی عضلات
- درمان اختلالات همزمان
تجهیزات کمکی
تجهیزات و دستگاه‌های کمکی تخصصی می‌توانند به افراد مبتلا به فلج مغزی که مشکلات حرکتی، ارتباطی، شنوایی و بینایی را دارند کمک کنند.
انواع وسایل کمکی عبارتند از:
- تجهیزات شنیداری
- تجهیزات دیداری
- تجهیزات حرکتی
- وسایل کمکی تایپ
- وسایل کمک نوشتاری
کودکان با محدودیت‌های حرکتی ممکن است از تجهیزات و فناوری کمکی که می‌تواند با نیازهای فردی آنها تنظیم شود، بهره‌مند شوند. هدف تجهیزات حرکتی کمک برای حرکت آزادانه است و می‌تواند کیفیت زندگی و استقلال آنها را تا حد زیادی بهبود بخشد.
انواع وسایل کمک حرکتی عبارتند از:
- عصا
- چوب زیر بغل
- آسانسور
- اسکوترهای برقی
- ارتز
- واکر
- ویلچر
می‌خواهید بهترین خدمات توانبخشی را دریافت کنید؟
آیا به دنبال بهبودی در کیفیت زندگی خود هستید؟ با ما، بهترین خدمات توانبخشی را تجربه کنید. تیم ما از متخصصین و درمانگران مجرب با همراهی شما، به سرعت به هدفتان نزدیک خواهند شد. از امروز با ما همراه باشید و زندگی را با انرژی و امید پر کنید!
