سخن گفتن و برقراری ارتباط یکی از توانایی های ویژه و حیاتی انسان ها به شمار می رود. در طول زندگی، بیماری ها و عارضه های مختلفی ممکن است این توانایی را تحت الشعاع قرار دهند که سکته مغزی یکی از آنهاست. با توجه به اینکه سکته کدام بخش هایی از مغز را تحت الشعاع قرار دهد، ممکن است بیماران توانایی سخن گفتن خود را با شدت های مختلفی از دست بدهند. به همین دلیل است که گفتار درمانی یکی از مهم ترین بخش های برنامه درمان پس از این عارضه محسوب می شود. بسیاری از پزشکان گفتار درمانی در منزل را برای چنین شرایطی توصیه می کنند. به همین دلیل ما نیز تصمیم گرفته ایم تا در این مقاله به بررسی اهمیت گفتار درمانی سکته مغزی در منزل بپردازیم.
سکته مغزی و تاثیرات آن بر توانایی‌های گفتاری
خون وظیفه انتقال اکسیژن به سلولهای مختلف بدن، از جمله مغز را دارد و با کاهش جریان خون، سلول ها آسیب می بینند. زمانی که جریان خون به بخشی از مغز کاهش یابد یا کاملا متوقف شود، سکته مغزی رخ می دهد. سکته مغزی همچنین در اثر انسداد رنگ های خونی یا پارگی آنها رخ می دهد. آسیب سلولهای مغزی به معنای مختل شدن عملکرد مغز در امور مختلف، از جمله سخن گفتن می شود. در واقع از دست دادن قدرت تکلم یکی از رایج ترین عارضه های سکته مغزی است. اختلالات گفتاری ناشی از سکته مغزی همیشه یکسان نیستند و می توان بر اساس شدت و نوعشان آنها را به چهار دسته اصلی تقسیم بندی کرد:
- آپراکسیا یا مشکلات گفتاری ناشی از عدم توانایی حرکت فک و زبان. در این حالت، فرد به دلیل سکته توانایی کنترل عضلات خود، از جمله فک و دهان را از دست می دهد و کلمات به درستی ادا نمی شوند. این در حالی است که فرد به خوبی می داند چه می خواهد بگوید.
- دیس ارتیا یا ضعف عضلات صورت که به دلیل سکته مغزی رخ می دهد و سبب مبهم و نامفهوم شدن گفتار بیمار می شود.
- آفازیا یکی از شایع ترین اختلالات سکته مغزی است که بر درک و تولید کلمات و دانش زبانی بیمار تاثیر می گذارد.
- اختلالات حافظه و تفکر که امری رایج در سکته مغزی است. زمانی که در اثر سکته، بخش حافظه مغز تاثیر ببیند، ممکن است توانایی بیمار در صحبت کردن و برقراری ارتباط مختل گردد. خوشبختانه در سکته مغزی، حافظه بلند مدت کمتر آسیب می بیند و گفتار درمانی می تواند در این زمینه بسیار موثر واقع شود.
منظور گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی یکی از رشته های تخصصی و مهم در حوزه سلامت و توانبخشی است. گفتار درمانی به طور خاص بر اختلالات ارتباطی، گفتاری، زبانی و بلع متمرکز است. بیمارانی که به دلایلی همچون سکته مغزی یا ضربه مغزی در تلفظ کلمات، درک و تولید زبان، بیان احساسات و مفاهیم دچار مشکل شده اند، می توانند از این شاخه درمان بهره مند شوند. همچنین مشکلات مرتبط با بلع و تنفس نیز مواردی هستند که تکنیک های گفتار درمانی قابلیت درمان آنها را دارند. این روش درمانی برای گروه های مختلف سنی، از جمله کودکان با اختلالات رشد و مشکلات زبانی مفید است. بزرگسالانی که با آسیب های مغزی، صوتی و مشکلاتی در تنفس و بلع دست و پنجه نرم می کنند نیز می توانند از مزایای گفتار درمانی بهره مند شوند. اگر بخواهیم در یک جمله به اهمیت و مزایای گفتار درمانی اشاره کنیم، باید بگوییم: هیچ انسانی بدون توانایی تکلم و صحبت، زندگی عادی نخواهد داشت.
چرا گفتار درمانی سکته مغزی در منزل
حال که با اهمیت گفتار درمانی برای بیماران مختلف آشنا شدیم، به یک پرسش مهم خواهیم پرداخت: چرا گفتار درمانی در منزل؟ سکته مغزی عارضه ای است که بخش وسیعی از توانایی های بیماران را تحت الشعاع قرار می دهد. سکته های وسیع، بیماران را زمین گیر می کند و بسیاری از آنها به راحتی امکان خروج از خانه و مراجعه به کلینیک برای چند بار در هفته را ندارند. کودکی را تصور کنید به دلیل ابتلا به فلج مغزی یا عارضه مغزی، مجبور است در هفته چندین بار به جلسات گفتار درمانی مراجعه کند. بیمار پارکینسونی را در نظر بگیرید که به دلیل شدت بیماری، امکان خروج از خانه را ندارد و در عین حال، در بلع و صحبت دچار مشکل است. گفتار درمانی سکته مغزی در منزل می تواند راه حل کلیدی برای درمان و بهبود شرایط زندگی این بیماران باشد. اگر بخواهیم به طور خلاصه، مهم ترین مزایای گفتار درمانی سکته مغزی در منزل را مرور کنیم، باید بگوییم:
- راحتی و قابلیت دسترسی: با انتخاب گزینه گفتار درمانی در منزل، بیمار نیازی به رفت و آمد به کلینیک را ندارد. این به معنای راحتی بیشتر بیمار، صرفه جویی در هزینه ها و کاهش ریسک آسیب های احتمالی بیشتر برای بیمار است.
- محیط آشنا و ایمن: گفتار درمانی در منزل می‌تواند به بیماران کمک کند تا در محیطی آشنای خانه و در کنار اعضای خانواده خود، احساس امنیت و آرامش بیشتری داشته باشند. این موضوع به طور خاص برای کودکانی که در محیط های غریبه و درمانی دچار استرس می شوند، اهمیت دارد.
- پشتیبانی خانواده: امکان حضور افراد خانواده در جلسات درمانی در منزل از مزایای بزرگ این روش است. بدین ترتیب، بیمار در طول جلسات تنها نیست و مراقبان او نیز می توانند آموزش های لازم برای اجرای تمرینات گفتار درمانی در طول هفته را داشته باشند.
در جلسات گفتار درمانی سکته مغزی در منزل چه رخ می دهد؟
جلسات گفتار درمانی سکته مغزی در منزل با ارزیابی شرایط بیمار آغاز می شود. سپس درمانگر با توجه به دستورات پزشک، شرایط بیمار و اهداف کوتاه و بلند مدت درمان، یک فرایند شخصی سازی شده را تجویز می کند. این فرایند شخصی سازی شده در واقع ترکیبی از تمرینات مختلف است که در راستای بهبود توانایی بیمار طراحی می شوند. به طور کلی می توان این تمرینات را به سه دسته کلی تقسیم کرد:
- تمرینات تقویتی که نقشی مهم در بازیابی توانایی های گفتاری بیمار پس از سکته مغزی دارند. این تمرینات شامل تکرار کلمات ساده و پرکاربرد (مثل میخواهم یا سلام) هستند. با تکرار جملات و کلمات ساده، بیمار می تواند مکالمات کوتاه را شکل دهد و به مرور زمان، توانایی های زبانی خود را به دست آورد.
- تمرینات مهارت زبانی که به طور خاص برای آن دسته از بیمارانی طراحی شده اند که در درک فهم زبان دچار مشکل هستند. این نوع تمرینات شامل گوش داده به جملات ساده و شبیه سازی مکالمات کوتاه هستند.
- تمرینات تلفظ و درک زبان که برای آن دسته از بیمارانی طراحی شده اند که در تلفظ صحیح کلمات دچار مشکل هستند. این موضوع به ویژه در میان کودکان و بیماران مبتلا به پارکینسون نیز رایج است. درمانگران با ارائه تمرینات خاص به منظور تقویت عضلات فک و حرکت صحیح دهان، می توانند به بیماران در این راه کمک کنند.
- اگر بیمار در شرایط حاد باشد و امکان استفاده از قدرت کلام را نداشته باشد، گفتار درمانی سکته مغزی در منزل چگونه کمک می کند؟ در چنین شرایطی، درمانگران بر تقویت مهارت های ارتباطی بیمار متمرکز خواهند بود. این مهارت ها شامل استفاده از نماد ها و زبان اشاره است. فعالیت های خانگی، مانند بازی های فکری، گوش دادن به موزیک، مرور خاطرات و آلبوم های خانگی و بحث درباره سرگرمی های مورد علاقه بیمار نیز به طور کلی رویکردهایی مفید هستند.
ترفندهای کاربردی خانگی پس از سکته مغزی
همه ما حرف زدن را در محیط خانه آموخته ایم. بنابراین محیط خانه و روتین های روزانه می‌توانند فرصت‌های بسیار زیادی برای بهبود گفتار، زبان و حافظه افراد پس از سکته مغزی فراهم کنند. نگهداری از عزیزی که سکته مغزی را پشت سر گذاشته، دشوار است اما روش هایی وجود دارد که می توانید در خانه، با کمک آنها به بازیابی مهارت های گفتاری بیمار خود، کمک کنید:
- برقراری ارتباط چشمی هنگام صحبت کردن با بیمار. این کار با تحریک توانایی های شناختی بیمار، به او کمک می کند تا توانایی های ارتباطی خود را گسترش دهد.
- با صدایی طبیعی، آرام، واضح و شمرده شمرده صحبت کنید. بهتر است برای برقراری ارتباط با بیمار از زبان و کلمات ساده استفاده کنید. مثلا به جای آنکه بگویید پرستار بسیار به ما لطف دارد، از جمله پرستار مهربان است استفاده کنید. کلمات در جمله دوم کمتر و ساده تر هستند.
- اگر بیمار امکان نوشتن روی کاغذ را دارد، از او بخواهید هر آنچه را که می خواهد بگوید روی یک تخته سفید قابل حمل یا کاغذ بنویسد. این کار او را از فضای تنهای درونش نجات خواهد داد.
- با بیمار صحبت کنید و مدام به او بگویید که احساساتش را درک می کنید. انسان ها پس از آنکه توانایی گفتار خود را از دست می دهند، دچار احساس تنهایی و ناامیدی می شوند.
- کاهش صداهای اضافه پس زمینه: مطمئن شوید اتاق یا محل استراحت بیمار، در سکوت است و هیچ صدای اضافه ای در آن وجود ندارد. این کار به تمرکز بهتر بیمار کمک می کند.
- برای پاسخ دهی به سوالاتتان زمان کافی به بیمار بدهید. گاهی بیماران سکته مغزی برای پاسخ دادن به ساده ترین پرسش ها نیز بیش از چند دقیقه زمان نیاز دارند. جملاتشان را کامل نکنید و اجازه دهید با خیالی آسوده به شما پاسخ دهند.
- فراموش نکنید که آفازی یا اختلال گفتاری، به ویژه پس از سکته مغزی، هیچ ارتباطی با هوش بیمار ندارد. بنابراین تحت هیچ شرایطی هوش و توانایی های ذهنی بیمار را دست کم نگیرید.
گفتار درمانی با سیب نت
گفتار درمانی سکته مغزی در منزل امری تخصصی است که تنها با کمک افراد متخصص این حوزه، امکان پذیر می باشد. مجموعه سیب نت با سال ها تجربه و تخصص در زمینه کاردرمانی، گفتار درمانی و فیزیوتراپی، آماده است تا برای طیف وسیعی از بیماری های مختلف، خدمات درمانی تخصصی و لازم را ارائه دهد. این مجموعه سطح تخصصی از خدمات شخصی سازی شده را با قیمتی مقرون به صرفه و پشتیبانی کافی، ارائه می دهد. برای آگاهی از شرایط این خدمات، آگاهی از هزینه ها و همچنین دریافت مشاوره رایگان، کافی است همین امروز با شماره تماس ۰۹۹۱۸۴۵۱۰۲۵ ارتباط برقرار کنید. نگهداری از عزیزانمان پس از عارضه های سنگینی همچون سکته مغزی می تواند چالش برانگیز باشد، اما سیب نت شما را در این راه تنها نمی گذارد.
