پارکینسون
پارکینسون یک بیماری عصبی است که باعث اختلال در حرکت و کنترل عضلات می‌شود. علائم آن شامل لرزش، سفتی عضلات و مشکلات در تعادل و حرکت می‌شود. این بیماری معمولاً با گذشت زمان پیشرفت می‌کند و نیازمند مدیریت دارویی و کاردرمانی و گفتاردرمانی و فیزیوتراپی است.
فهرست مطالب
پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون (PD)، یک اختلال دژنراتیو مزمن سیستم عصبی مرکزی است که هم سیستم حرکتی و هم سیستم های غیرحرکتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم معمولاً به آرامی و تدریجی ظاهر می‌شوند و با پیشرفت بیماری، علائم غیرحرکتی شایع‌تر می‌شوند. علائم اولیه لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت و مشکل در راه رفتن است. همچنین ممکن است مشکلاتی در شناخت، رفتار، خواب و سیستم‌های حسی ایجاد شود. زوال عقل در مراحل پیشرفته این بیماری شایع است.
علائم حرکتی این بیماری ناشی از مرگ سلول‌های عصبی در ماده سیاه مغز است، ناحیه‌ای از مغز میانی که دوپامین را به گانگلیون‌های پایه تامین می‌کند. علت این مرگ سلولی به درستی شناخته نشده است، اما شامل تجمع پروتئین آلفا سینوکلئین در درون نورون‌ها است. عوامل مؤثر در بروز بیماری پارکینسون شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. افرادی که یکی از اعضای خانواده مبتلا به این بیماری را دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند و ژن‌های خاصی به عنوان عوامل خطر ارثی شناخته می‌شوند. خطرات زیست محیطی شامل قرار گرفتن در معرض آفت کش ها و آسیب های قبلی به سر است.
علائم پارکینسون
بیماری پارکینسون از طریق طیف وسیعی از علائم و نشانه‌ها ظاهر می‌شود که می‌تواند از نظر شدت و پیشرفت از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در اینجا به تفصیل علائم و نشانه‌های رایج اشاره می‌شود:
- لرزش: اغلب اولین علامتی است که افراد مبتلا به بیماری پارکینسون متوجه آن می‌شوند. لرزش معمولا در دست‌ها یا انگشتان شروع می‌شود و در حال استراحت بیشتر می‌شود. لرزش ممکن است در حین حرکت کاهش یا ناپدید شود و در هنگام استرس یا هیجان افزایش یابد.
- برادی‌کینزی (کندی حرکت): افراد مبتلا به بیماری پارکینسون اغلب کاهش تدریجی در توانایی شروع و اجرای حرکات را تجربه می‌کنند. منجر به راه رفتن آهسته تر، دشواری در انجام کارهایی که نیاز به کنترل حرکتی خوب دارند (مانند بستن دکمه های پیراهن یا دست خط) و احساس کلی سستی باشد.
- سفتی عضلانی: سفتی در عضلات در بیماری پارکینسون شایع است. این سفتی می‌تواند منجر به کاهش دامنه حرکتی، درد عضلانی و درد مفاصل شود. سفتی اغلب در بازوها، پاها، گردن یا تنه بارزتر است.
- بی ثباتی وضعیتی: مشکلات تعادل و هماهنگی ممکن است با پیشرفت بیماری پارکینسون ایجاد شود. افراد ممکن است در حفظ وضعیت ایستاده مشکل داشته باشند که می‌تواند خطر افتادن را افزایش دهد. بی‌ثباتی وضعیتی همچنین می‌تواند منجر به گام برداشتن و حالت خمیده شود.
- یخ زدگی راه رفتن: برخی از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در آن پاهایشان به زمین چسبیده است و قدم برداشتن را دشوار می‌کند. یخ زدن راه رفتن اغلب هنگام شروع حرکت یا هنگام حرکت در فضاهای تنگ اتفاق می‌افتد.
- ریزنگاری: دستخط ممکن است در نتیجه بیماری پارکینسون کوچکتر و تنگ‌تر شود، وضعیتی که به عنوان میکروگرافیا شناخته می‌شود.
- چهره بی حالت(ماسکه): کاهش بیان صورت که به عنوان هیپومیمیا یا “صورت نقابدار” نیز شناخته می‌شود، یکی دیگر از علائم شایع بیماری پارکینسون است. این می‌تواند باعث شود که افراد حتی زمانی که احساسات درونی خود را تجربه می‌کنند، کمتر بیانگر یا بی‌احساس به نظر برسند.
- تغییرات صدا: بیماری پارکینسون می‌تواند بر ماهیچه‌های درگیر در تولید گفتار تأثیر بگذارد و منجر به گفتار نرم تر، یکنواخت تر یا گفتار نامفهوم شود.
علائم غیر حرکتی: بیماری پارکینسون همچنین می‌تواند علائم غیرحرکتی مختلفی ایجاد کند، از جمله:
- تغییرات شناختی، مانند مشکل در حافظه، توجه و عملکرد اجرایی.
- اختلالات خلقی، از جمله افسردگی و اضطراب.
- اختلالات خواب، مانند بی خوابی، سندرم پاهای بی قرار و اختلال رفتار خواب REM.
- اختلال عملکرد اتونومیک که منجر به علائمی مانند یبوست، مشکلات ادراری و افت فشار خون ارتواستاتیک (کاهش فشار خون در هنگام ایستادن) می شود.
توجه به این نکته مهم است که همه افراد مبتلا به پارکینسون همه این علائم را تجربه نمی‌کنند و پیشرفت بیماری می‌تواند بین افراد بسیار متفاوت باشد. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک کند.
علل و عوامل خطر پارکینسون
علائم حرکتی پارکینسون به دلیل مرگ نورون‌های دوپامینرژیک در ناحیه مغزی ماده سیاه است که منجر به کمبود دوپامین می‌شود. سن مهم‌ترین عامل خطر است. عوامل محیطی که اغلب تکرار می‌شود،مانند افراد در معرض آفت کش‌ها و سیگار است. تحقیقات نشان می‌دهد که پارکینسون ناشی از تعامل پیچیده بین عوامل ژنتیکی و محیطی است. فقط تعداد کمی از موارد را می‌توان صرفاً به دلایل ژنتیکی نسبت داد.
تشخیص پارکینسون
ارزیابی اولیه پزشک معمولاً بر اساس سابقه پزشکی و معاینه عصبی است. آنها علائم حرکتی (برادی‌کینزی، لرزش استراحت و غیره) را با استفاده از معیارهای تشخیصی بالینی ارزیابی می‌کنند. سیر بالینی بیماری در طول زمان ممکن است از پارکینسون متفاوت باشد، که مستلزم آن است که ارائه به طور دوره‌ای برای تأیید صحت تشخیص بررسی شود.
علل متعددی می‌تواند برای پارکینسونیسم یا بیماری هایی که شبیه به هم هستند رخ دهد. سکته مغزی، برخی داروها و سموم می توانند باعث “پارکینسونیسم ثانویه” شوند و باید در طول ویزیت بررسی شوند. سندرم های پارکینسون پلاس، مانند فلج فوق هسته ای پیشرونده و آتروفی سیستم چندگانه، باید به طور مناسب در نظر گرفته شوند و برای شروع درمان متفاوت و پیشرفت بیماری رد شوند (داروهای ضد پارکینسون معمولاً در کنترل علائم در سندرم های پارکینسون پلاس کمتر موثر هستند). نرخ پیشرفت سریع‌تر، اختلال عملکرد شناختی اولیه یا بی‌ثباتی وضعیتی، لرزش کم، یا تقارن در شروع ممکن است نشان‌دهنده بیماری پارکینسون پلاس به جای خود پارکینسون باشد.
پیشگیری از پارکینسون
- ورزش در میانسالی خطر ابتلا به پارکینسون را در مراحل بعدی زندگی کاهش می‌دهد. مطالعات کاهش 34 درصدی خطر بیماری پارکینسون را در بین افرادی که فعالیت بدنی متوسط تا شدید انجام می‌دهند، نشان داده است.
- کافئین نقش محافظت کننده بر سلول‌های عصبی دارد و مصرف به اندازه آن می‌تواند خطر ابتلا به پارکینسون را کاهش دهد.
- آنتی اکسیدان هایی مانند ویتامین C و E برای محافظت در برابر این بیماری پیشنهاد شده است.
درمان پارکینسون
با اینکه پارکینسون درمان قطعی ندارد اما از داروهایی مثل لودوپا یا مادوپار، آمانتادین، بی‌پریدن و سلژیلین برای درمان آن استفاده می‌شود. تا زمانی که بیمار داروهای درمانی را مصرف می‌کند علائمش کنترل می‌شوند ولی در صورت قطع داروها علائم گاهی با شدت بیشتری برمی‌گردند. گاه فوق متخصص مغز و اعصاب از جراحی نیز برای درمان پارکینسون استفاده می کنند. نقش کاردرمانی و فیزیوتراپی را نباید در بهبود عملکرد افراد مبتلا به پارکینسون نادیده گرفت. این اشخاص به مرور زمان در اثر سفتی عضلات و لرزش اندام‌ها به کارگیری از اندام‌هایشان را رها کرده و خانه نشین می‌شوند اما با دروه‌های مداوم و طولانی کاردرمانی و فیزیوتراپی می‌توان توانایی‌های از دست رفتة بیماران مبتلا به پارکینسون را به آنها برگرداند.
توانبخشی پارکینسون
برنامه‌های توانبخشی برای افراد مبتلا به پارکینسون توصیه می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که مشکلات گفتاری یا حرکتی می‌تواند با توانبخشی بهبود یابد. ورزش منظم به همراه فیزیوتراپی و کاردرمانی می‌تواند برای حفظ و بهبود تحرک، انعطاف پذیری، قدرت، سرعت راه رفتن و کیفیت زندگی مفید باشد.
در بهبود انعطاف‌پذیری و دامنه حرکت برای افرادی که سفتی عضلانی را تجربه می‌کنند، تکنیک‌های آرام‌سازی عمومی مانند تکان دادن ملایم برای کاهش تنش بیش از حد عضلانی یافت شده است. سایر تکنیک های موثر برای کاهش سفتی عضلانی عبارتند از حرکات چرخشی آهسته اندام‌ها و تنه، شروع ریتمیک، تنفس دیافراگمی و تکنیک‌های مدیتیشن می‌تواند مفید باشد. در مورد راه رفتن و پرداختن به چالش‌های مرتبط با بیماری مانند هیپوکینزی، حرکت دادن و کاهش حرکت بازو، فیزیوتراپیست‌ها استراتژی‌های مختلفی برای بهبود تحرک عملکردی دارند.
در مورد راه رفتن در طول برنامه‌های توانبخشی بر بهبود سرعت راه رفتن، طول گام و حرکت تنه و بازوها تمرکز دارد. تمرینات تقویتی باعث بهبود قدرت و عملکرد حرکتی برای افراد مبتلا به ضعف عضلانی اولیه و ضعف مربوط به عدم تحرک با پارکینسون خفیف تا متوسط نشان داده است. بنابراین، افراد مبتلا به پارکینسون در زمانی که توانایی دارند باید 45 دقیقه تا یک ساعت پس از مصرف داروها تمرینات را انجام دهند. تمرینات تنفس عمیق دیافراگمی در بهبود تحرک دیواره قفسه سینه و کاهش ظرفیت حیاتی با حالت خم شدن به جلو و اختلالات تنفسی در پارکینسون پیشرفته مفید است، همچنین تمرینات توانبخشی می‌تواند یبوست را بهبود بخشد.
گفتاردرمانی بهترین درمان برای اختلالات گفتاری وبلع مرتبط با پارکینسون است. هدف کاردرمانی ارتقای سلامت و کیفیت زندگی از طریق کمک به افراد مبتلا به این بیماری برای مشارکت در درصد زیادی از فعالیت های زندگی روزمره است.
می‌خواهید بهترین خدمات توانبخشی را دریافت کنید؟
آیا به دنبال بهبودی در کیفیت زندگی خود هستید؟ با ما، بهترین خدمات توانبخشی را تجربه کنید. تیم ما از متخصصین و درمانگران مجرب با همراهی شما، به سرعت به هدفتان نزدیک خواهند شد. از امروز با ما همراه باشید و زندگی را با انرژی و امید پر کنید!
