راه رفتن پارکینسونی
پارکینسون نام بیماری است که بیشتر به عنوان یک اختلال عصبی پیشرونده شناخته میشود. این نام برای بیماران مبتلا به پارکینسون و اطرافیانشان یادآور مشکلات حرکتی و اختلال در راه رفتن است. یکی از نشانههای بارز این بیماری، راهرفتن با گامهای کوتاه و ناپایدار است که تحت عنوان راه رفتن پارکینسونی نیز شناخته میشود. راه رفتن با گامهای کوتاه، که اغلب به دلیل کاهش هماهنگی و ضعف عضلات در اثر بیماری اتفاق میافتد، میتواند چالشهای قابل توجهی را در فعالیتهای روزمره بیماران ایجاد کند. در این راستا، بهرهگیری از استراتژیهای جامع درمانی شامل داروهای تخصصی و کاردرمانی نقش حیاتی در بهبود وضعیت و حفظ تحرک بیماران ایفا میکند. در این مقاله ما قصد داریم در خصوص این عارضه و روشهای بهبود آن صحبت کنیم.
فهرست مطالب
راه رفتن پارکینسونی چیست؟
راه رفتن با گامهای کوتاه، یا راه رفتن پارکینسونی، یکی از ویژگیهای اصلی بیماری پارکینسون بهویژه در مراحل پیشرفته است. این نوع راه رفتن به طور قابل توجهی بیشتر از سایر علائم بیماری، کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار میدهد. راه رفتن پارکینسونی به علت کاهش تولید دوپامین در مغز و ضعف عضلات رخ میدهد. بیماران مبتلا به پارکینسون معمولاً گامهای کوتاه، نا همگون و سریع بر میدارند، بدن آنها به جلو خمیده شده وحرکت دست های آنان غیرطبیعی است. آنان در بلند کردن پاهای خود با دشواری های زیادی مواجه هستند. راه رفتن پارکینسونی چندین علامت مشخص دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- گامهای کوتاه و کشیده
- حرکت با سرعت کمتر از حد انتظار برای سن
- فستیناسیون، که به معنای کوتاه و سریعتر شدن گامها از حالت عادی است و میتواند ظاهر عجلهدار به راه رفتن بدهد
- گامهای ناپیوسته
- کاهش حرکت بازوها هنگام راه رفتن
- افتادنهای مکرر
- یخزدگی در راه رفتن یا انجماد گام
تغییرات در الگوی راه رفتن در اثر بیماری پارکینسون میتواند به دو صورت دورهای یا مداوم باشند. تغییرات دورهای، به معنای بروز تفاوت در عادت راه رفتن بیمار به صورت مقطعی و کوتاه مدت است. مثلا ممکن است بیمار بدون هیچ دلیلی برای یک بازه زمانی کوتاه (مثلا دو الی سه روز) به هنگام راه رفتن ناگهان بایستد. تغییرات مداوم به معنای تغییر در الگوی راه رفتن بیمار (مانند کندتر شدن سرعت، تغییر در الگوی برداشتن قدم ها و غیره) به صورت مداوم و همگام با پیشرفت بیماری است.
منظور از یخزدگی در راه رفتن پارکینسونی چیست؟
افراد مبتلا به بیماری پارکینسون ممکن است گاهی توانایی بلند کردن پاهای خود را از دست بدهند که منجر به قفل شدن لحظه ای آنها میشود. این پدیده می تواند بر اثر تحریکات محیطی صورت گیرد یا منشا فیزیولوژی داشته باشد. در بیماری پارکینسون، سلولهای عصبی در ناحیهای از مغز به نام گانگلیای پایه به تدریج از بین میروند و میزان تولید نوروترانسمیتر دوپامین کاهش مییابد. گانگلیای پایه برای ایجاد و تقویت ارتباطات بین نورونها به دوپامین نیاز دارد. بنابراین، کاهش دوپامین به کاهش ارتباطات نورونی منجر میشود. گانگلیونهای پایه نقش حیاتی در تضمین حرکات بدن ایفا میکنند. کاهش تعداد اتصالات در این بخش از مغز منجر به کاهش عملکرد آن شده و به بروز راه رفتن پارکینسونی و سایر علائم حرکتی مرتبط با بیماری پارکینسون، از جمله یخزگی در راه رفتن میانجامد.
محرک های محیطی مانند عبور از دربهای باریک، تغییر ناگهانی جهت حرکت یا عبور از میان جمعیت نیز می تواند این حالت را در بیماران تشدید کند. همچنین عارضه یخ زدگی در مبتلایان به پارکینسون میتواند توسط عوامل احساسی مانند اضطراب یا احساس عجله تحریک شود. تحقیقات نشان میدهند که استرس میتواند منجر به انجماد گام شود یا این مشکل را در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون تشدید کند. با این حال، برای درک بهتر این ارتباط و یافتن راهحلهای موثر، به تحقیقات بیشتری نیاز است. قفل شدن حرکت میتواند در هر لحظه ای رخ دهد، اما اغلب به هنگام تغییر ناگهانی در وضعیت فرد بیمار (مثلا بلند شدن ناگهانی از جا) دیده می شود. در این وضعیت، ممکن است فرد توانایی بلند کردن پاها و شروع به حرکت را نداشته باشد.
راه حلها و گزینه های نوین درمانی
لوودوپا (L-dopa) و داروهای دیگری که به بهبود تولید دوپامین در مغز کمک میکنند، در درمان راه رفتن پارکینسونی نیز بسیار موثر هستند. این داروها به عنوان درمان اصلی برای تمامی علائم بیماری پارکینسون شناخته میشوند. همچنین تحریک عمقی مغز به عنوان یک رویکرد نوین در درمان اختلالات حرکتی پارکینسونی، نتایج مثبت قابل توجهی را به همراه داشته است. در این روش درمانی، الکترودهای کوچکی در نواحی خاص مغز که مسئول کنترل حرکت هستند، جایگذاری میشوند. این الکترودها به یک دستگاه متصلاند که پالسهای الکتریکی مداوم را به مغز ارسال میکند. این روش درمانی مشابه دستگاه ضربانساز در قلب عمل می کند.
داروها و تحریک عمقی مغز می توانند بسیاری از مشکلات مربوط به راه رفتن پارکینسونی را برطرف سازند اما خالی از عوارض جانبی نیستند. درمانهای طولانی مدت با داروهایی نظیر ال-دوپا و سایر داروهای مشابه میتوانند خطر بروز پدیده “یخزدگی در راهرفتن” را افزایش دهند. این وضعیت به دلیل نوسان اثرات داروها در طول روز و کاهش تأثیر آنها در ساعات خاصی از روز رخ میدهد. در نتیجه، در زمانهایی که اثر داروها کاهش مییابد، ممکن است بیماران با مشکلاتی در راه رفتن مواجه شوند.
کاردرمانی و راهحل هایی برای بهبود الگوی راه رفتن پارکینسونی
تمرینات ورزشی نقش حیاتی در بهبود راه رفتن افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دارند. این تمرینات میتوانند به تقویت عضلات، بهبود تعادل و افزایش هماهنگی اندامهای بدن کمک کنند. همچنین، تمرینات تعادلی مانند یوگا، پیادهروی و تمرینات با استفاده از توپهای تعادلی، به تقویت سیستم عصبی کمک میکنند. فیزیوتراپی همراه با مجموعهای از تمرینات ویژه که به بهبود استراتژیهای راه رفتن کمک میکنند، معمولا در قالب برنامه های کاردرمانی برای بیماران پارکینسون تجویز می شوند. این تمرین ها میتوانند به شکل مؤثری مشکلات حرکتی ناشی از پارکینسون را کاهش دهند. بسیاری از این تمرین ها برای فضای خانه طراحی شده و زیر نظر فیزیوتراپها و کاردرمانگرها، انجام می شوند. برخی از رایج ترین تمرینات برای بهبود الگوی راه رفتن بیماران پارکینسون عبارتند از:
- راه رفتن با مترونوم یا سیگنالهای موسیقی: استفاده از مترونوم یا سیگنالهای موسیقی در هنگام پیادهروی میتواند به کاهش حرکات نامنظم، افزایش سرعت پیادهروی و کاهش بروز اختلالات گام کمک کند. معمولا توصیه میشود این روش را به مدت سی دقیقه، چند بار در هفته انجام دهید.
- تجسم راه رفتن: قبل از آغاز پیادهروی، تجسم کنید که در حال برداشتن گامهای بلند هستید و تمرین راه رفتن را در ذهن خود مرور کنید. این روش میتواند به تمرکز شما در پیادهروی کمک کند و بخشهای دیگری از مغز، به غیر از گانگلیونهای پایه را فعال سازد. برخی از تحقیقات نشان دادهاند که این فعالیت مغزی ممکن است به جبران کاهش سطح دوپامین کمک نماید.
- تای چی: تای چی مجموعه ای از تمرینات، با هدف بهبود وضعیت بدن و افزایش ثبات و هماهنگی عضلات است. تای چی به تنظیم و تقویت ساختار بدنی کمک کرده و به بهبود عملکرد حرکتی فرد میپردازد.
چگونه با تمرینات مناسب دامنه حرکتی و انعطافپذیری خود را بهبود دهیم؟
افزایش انعطافپذیری میتواند به بهبود تعادل و شیوه راه رفتن بیماران کمک کرده و همچنین سفتی عضلانی را کاهش دهد. برای این منظور معمولا فیزیوتراپ ها و کاردرمانگرها، به فراخور شرایط بیمار تمرینات حرکتی مختلفی را تجویز می کنند که رایج ترین آنها عبارتند از:
- روی یک صندلی نشسته و بالا تنه خود را به سمت راست و چپ خم کنید تا دامنه حرکتی عضلات پشت و کمر بهبود یابد.
- به وضعیت چهار دست و پا درآیید و با چرخاندن بالاتنه به سمت راست و چپ، به تقویت قدرت چرخش و انعطافپذیری بدن بپردازید. در حین چرخش به سمت هر طرف، بازوی همان سمت را بالا ببرید تا تاثیر حرکات افزایش یافته و عضلات شکم نیز بهبود یابند.
- برای بهبود عملکرد حرکتی و افزایش سرعت پیادهروی، توصیه میشود بر روی تقویت عضلات پایینتنه خود تمرکز کنید. تمرینات قدرتی میتوانند به بهبود تعادل، افزایش مسافت قابل پیمایش و افزایش سرعت پیادهروی کمک کنند. در همین زمینه تمریناتی مانند پرس پا، اسکات و دوچرخه ثابت به شدت توصیه می شوند. البته تمامی این حرکات را با توصیه پزشک و زیر نظر متخصص انجام دهید تا از آسیب های عضلانی ثانویه جلوگیری شود.
کلام آخر
راه رفتن با گام کوتاه یکی از علائم اصلی بیماری پارکینسون است و به عنوان یک چالش عمده در بهبود عملکرد حرکتی شناخته میشود. بیماران مبتلا به پارکینسون، به علت اختلالات حرکتی و ناتوانی در کنترل عضلات گامهای کوتاه بر می دارند. این اختلالات بر کیفیت راه رفتن و تعادل فرد تأثیر گذاشته و نیاز به مداخلات تخصصی دارد. در مرکز توانبخشی سیب نت، خدمات فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و کاردرمانی به طور ویژه برای بهبود این مشکلات ارائه میشود. فیزیوتراپی به تقویت عضلات و بهبود انعطافپذیری کمک میکند. حرکات اصلاحی و تمرینات کاردرمانی نیز برای بهبود هماهنگی اندام های مختلف بدن و تعادل فرد ضروری هستند. با برنامههای تخصصی و نظارت حرفهای در مرکز سیب نت، بیماران میتوانند به بهبود قابل توجهی در عملکرد حرکتی خود دست یابند. متخصصان سیب نت آماده هستند تا با هر گام، حتی اگر کوتاه، مسیر بهبودی را در کنار شما طی کنند!
میخواهید بهترین خدمات کاردرمانی را دریافت کنید؟
آیا به دنبال بهبودی در کیفیت زندگی خود هستید؟ با ما، بهترین خدمات توانبخشی را تجربه کنید. تیم ما از متخصصین و درمانگران مجرب با همراهی شما، به سرعت به هدفتان نزدیک خواهند شد. از امروز با ما همراه باشید و زندگی را با انرژی و امید پر کنید!